«Վեց օր հետո Հիսուս իր հետ վերցրեց Պետրոսին, Հակոբոսին և նրա եղբորը՝ Հովհաննեսին, և նրանց հանեց առանձին, մի բարձր լեռ և նրանց առաջ պայծառակերպվեց. և Նրա դեմքը փայլեց ինչպես արեգակը. և Նրա զգեստները դարձան սպիտակ, ինչպես լույսը» (Մատթեոս 17.1-2):

Մատթեոս, Մարկոս և Ղուկաս ավետարանիչները հստակ նկարագրել են Հիսուս Քրիստոսի պայծառակերպության դրվագը, որն այն բացառիկ իրադարձություններից է, երբ երկրի վրա միաժամանակ հայտնվում է Սուրբ Երրորդությունը. Հայրը` ձայնով, Սուրբ Հոգին՝ լուսավոր ամպով,  Որդին՝ պայծառակերպված:

Հիսուս պայծառակերպությամբ իբրև լույս երևաց աշակերտներին: Ճիշտ է, Տիրոջ աշակերտները միշտ Նրա հետ էին և հավատում էին, որ Հիսուս Աստծո ճշմարիտ Որդին է, սակայն իրենց տկար զգայարաններով չէին կարողանում տեսնել այն աստվածային լույսը, որ կար Նրա մեջ: Հիսուս Իր պայծառակերպությամբ փաստեց, որ չնայած որպես մարդ է գործում երկրի վրա, սակայն Իր մեջ անժխտելիորեն ապրում է նաև աստվածայինը, որը փայլեց իբրև լույս՝ ի տես աշակերտների, որպեսզի Տիրոջ հանդեպ ունեցած նրանց գերագույն հավատը, հույսը, սերը ավելի զորանա, ամրանա և փոխանցվի ողջ մարդկությանը: Ահա այս երկնահրաշ պայծառակերպության ժամանակ էր, որ Հայր Աստված, Հիսուսի մկրտությունից հետո, կրկին վկայակոչեց ու հավաստեց ճշմարիտ Որդու հանդեպ ունեցած Իր հաճությունը:

Հիսուսից ճառագած լույսը ողջ մարդկության փրկության լույսն է: Իսկ այդ լույսը տեսնելու համար Հիսուս պատասխանել է` ասելով. «Երանի նրանց, որ սրտով մաքուր են, որովհետև նրանք պիտի տեսնեն Աստծուն» (Մատթեոս 5.8): Եվ ուրեմն, մաքրենք մեր սրտերը չար մտքերից, միասնականորեն, ազգովի բարձրանանք մեր ազգի Թաբոր լեռը՝ Հայոց Եկեղեցի՝ աղոթելու, բացենք մեր հոգին Աստծու առաջ և մաքրագործվենք` փառաբանելով. «Քո երեսի լույսը ծագեց մեզ վրա և ուրախություն տվեց մեր սրտերին» (Սաղմոս 4.7):

Քրիստոնյա բոլոր եկեղեցիները տոնը «Այլակերպություն» անունով են նշում, և միայն Հայ Եկեղեցին է այն անվանում նաև «Պայծառակերպություն»` շեշտելով Քրիստոսից ճառագող աստվածային փառքն ու փայլը: Պայծառակերպությունը Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից երրորդն է: Սակայն, գիտենք, որ այս տոնը, հատկապես ժողովրդի մեջ, հայտնի է նաև «Վարդավառ» անվամբ: Վարդավառը ցնծության, երգ ու պարի տոն է` ողողված վարդերով, ծաղիկներով ու ջրով: Հայտնի է նաև, որ Վարդավառը հեթանոսական տոն է, որը նվիրված էր Աստղիկ դիցուհու պաշտամունքին: Տոնի անվանման իմաստը որևէ կապ չունի «վարդ» բառի հետ: Տոնը գալիս է մինչքրիստոնեական ժամանակներից և կապված է բերքահավաքի շրջանի հետ: Այն իր մեջ պարունակում էր ջրի ու բնության պաշտամունք և կապված էր Նար և Աստղիկ աստվածությունների հետ: Միմյանց վրա ջուր ցողելով՝ մարդիկ իբրև ազատվում են և՛ մահից, և՛ հիվանդություններից: Նրանք դառնում են երկարակյաց: Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, ինչպես այս, այնպես էլ շատ մինչքրիստոնեական պաշտամունքային տարրեր չկարողանալով հանել ժողովրդի հիշողության միջից` պարուրեց քրիստոնեական լույսով: Բացի այդ Հայ Եկեղեցին մշտապես ջատագովն է եղել այն իրողության, որ ավանդույթները նաև ժողովրդի մշակույթի մի մասն են և դրանց միջոցով է, որ կարելի է պատկերացում կազմել տվյալ ազգի  պատմության ու մշակույթի մասին:

Այսպիսով, սուրբ Գրիգոր Տաթևացին տոնի «Վարդավառ» անունը բացատրում է Հիսուսի` վարդի հետ համեմատությամբ. ինչպես վարդը մինչև բացվելը թաքնված է իր պատյանի մեջ և բացվելով` երևում է բոլորին, այնպես էլ Հիսուս մինչև այլակերպություն Իր մեջ կրում էր Աստվածության պայծառությունը և պայծառակերպվելով` հայտնեց Իր Աստվածությունը: Վարդն ունի երեք որակ. կարմրություն, սպիտակություն և անուշահոտություն, ինչը խորհրդանշում է Սուրբ Երրորդությունը: Տերը մարմնի վարագույրով ծածկվելով ինչպես կոկոն, այսօր բացվելով հայտնեց հայրենի փառքը, իսկ անուշահոտության բուրմունքով՝ Աստվածությունը:

Եվ քանզի Քրիստոս պատգամ էր տվել, որ Իր մասին չպատմեն մինչև Իր՝ մեռելներից հարություն առնելը (Մատթեոս 17.9), այդ պատճառով էլ Հարության և Համբարձման տոներից հետո է կատարվում Վարդավառը: Ուստի, Պայծառակերպության տոնը շարժական է:

Պայծառակերպության տոնին նախորդում է շաբաթապահքը, իսկ հաջորդ օրը, ինչպես տաղավար բոլոր տոներից հետո, նույնպես մատուցվում է Սուրբ Պատարագ և կատարվում հոգեհանգիստ:

Պատրաստեց` Լաուրա ԱՂԱՋԱՆՅԱՆԸ

Աղբյուրը՝ Շողակն Արարատյան

Արարատյան Հայրապետական թեմի պաշտոնաթերթ