Նիկիայի Սուրբ ժողովի 318 Հայրապետների հիշատակության օր

Պատմությունից մեզ հայտնի են տիեզերական ժողովները, որոնք գումարվել են, երբ ձևավորվել են հերետիկոսական մոտեցումներ, վտանգ է սպառնացել Ընդհանրական եկեղեցու միասնությանը: Հայրապետները քննարկել են դավանաբանական հարցեր ու հաստատել կանոններ: 

Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցու խորհրդակատար Տեր Շահե քահանա Հայրապետյանի խոսքով՝ մարդկության պատմության մեջ հատուկ նշանակություն ունեցավ Նիկիայի Ա տիեզերական ժողովը: Այդ ժամանակ հաստատվեց Հավատո հանգանակը, որն ամփոփ ներկայացնում է Եկեղեցու վարդապետությունը և աստվածաբանությունը։ Այսինքն՝ այն ամենը, ինչին մենք դավանում ենք:

Տիեզերական ժողովի հրավիրման առիթը Ալեքսանդրիայի քահանա Արիոսի հերետիկոսական ուսմունքն էր: Արիոսը քարոզում էր, թե կա մեկ Աստված՝ Հայր Աստվածը և չէր ընդունում Հիսուսի Աստված լինելը: 325 թվականին Բյուզանդական կայսր Մեծն Կոստանդիանոսի հրամանով, Բութանիայի Նիկիա քաղաքում գումարվեց ժողով: Հավաքվեցին Ընդհանրական եկեղեցու 318 Հայրապետներ: Նրանց մեջ էր Գրիգոր Լուսավորչի որդի Արիստակեսն ու այլ նշանավոր եպիսկոպոսներ: Տեր Շահեն մի դրվագ է ներկայացնում ժողովից.

«Արիոսի հետ էին եկել փիլիսոփաներ՝ ճարտար մտքով և լեզվով: Փիլիսոփաներից մեկը փորձում էր տարբեր օրինակներով մարդկային մտքին հասու դարձնել, որ Որդին փոքր է Հորից: Մի քահանա խաչակնքելով ընդհատում է փիլիսոփային ու Հոր, Որդու և Սուրբ Հոգու անունով ասում, որ լռի: Փիլիսոփան լռում է: Ժողովից հետո նա պատասխանում է, որ երբ միտք են բերում իր մտքի առաջ, անպարտելի է, բայց Տիրոջ զորությունն իրեն լռեցրեց: Քահանայի աղոթքը կարողացավ վիշապի բերան փակել, որը սատանայի բերանն էր՝ ընդդեմ մեր դավանության»:

Նիկիայի տիեզերական ժողովում մերժվում է Արիոսի շարժումը, դատապարտվում նրա մոլորությունը, որ Քրիստոս մարդ էր և ոչ թե Աստված։ 

«Նիկիո ժողովը հաստատեց մեր հիմքերը: Մենք մինչև այսօր հավատարիմ ենք այդ դավանությանը: Ընդունվեց ուղղափառ դավանության հիմնական դրույթները պարունակող Հավատո հանգանակը: Այն, որպես դավանության հիմք, առ այսօր անխափան գործածվում է Հայ Եկեղեցում, ասվում է Սուրբ Պատարագի ընթացքում: Հավատամքը դավանանքի այն բանաձևն է, որն ամփոփում է Եկեղեցու ամբողջ աստվածաբանական ընկալումները, պատկերացումները՝ կապված Սուրբ Երրորդության երեք անձերի հետ»,- նշում է Տեր Շահեն:

Հանգանակի հիմնական բովանդակությունն է, որ մենք հավատում ենք Հայր Աստծուն, ով ստեղծեց ողջ տիեզերքը, ով անսկիզբ է և արարեց ամբողջ աշխարհը, հավատում ենք Որդուն, որով, ստեղծվեց աշխարհը, ով Աստված է, կատարյալ Աստված և հավատում ենք Սուրբ Հոգուն, որ բխում է Հորից և էակից է Որդուն, որը նույնպես Աստված է։ Եվ այս երեք Անձերը միացած են անխառն և անշփոթ կերպով։

Նիկիայի Ա տիեզերական ժողովի Հայրապետների հիշատակության օրը Հայ Առաքելական Եկեղեցին տոնում է Վերափոխման չորրորդ կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը՝ այս տարի սեպտեմբերի 7-ին: 

Անի Ավագյան