Հավատի այբուբեն

Սիրելի՛ ընթերցող, նամականու տեսքով ձեզ ենք ներկայացնում «Հավատի այբուբեն» խորագրով մանկապատանեկան շարքը, որտեղ կգտնեք մանուկներին ու պատանիներին վերաբերող պատմություններ և դրվագներ:

Կապ չունի՞

«Բա՛րև, ցուրտ հեռուների իմ լավ ընկեր: Ես լավ եմ. նամակդ կարդացի, շատ ծիծաղեցի. ասում էի՝ Դավիթն ի՛նչ լավ է գտել, ես էլ եմ փորձելու նույն կերպ ապրել. կանեմ՝ ինչ ուզում եմ, կասեմ՝ ինչ ուզում եմ, որովհետև, իրոք, կապ չունի, ոնց որ՝ իրեն, ինձ էլ ոչ մի բան չեն անի: «Հացից հաստատ չեն զրկի՝ երեխան (այսինքն՝ ես) պիտի լավ սնվի, որ լավ զարգանա, ուղեղն աշխատի: Բակից էլ չեն զրկի՝ երեխան պիտի վազվզի, ամբողջ օրը չորս պատի մեջ մնալուց կհիվանդանա: Տատիկի տնից էլ չեն զրկի. տատիկ-պապիկն էլ ինձ են կարոտում, հո իրենց էլ չեն պատժելու: Կիթառից էլ չեն զրկի. երեխային արվեստ է պետք, որ բարձրաճաշակ մարդ դառնա: Հեռախոսիցս էլ չեն զրկի. իրենց պետք է իմանալ՝ ես որտեղ եմ, երբ եմ հասնելու»,- մտածեցի ու փորձեցի: Ու պարզվեց՝ շատ ավելին:

Ես մի քանի օր դասերս չէի սովորում, ընկեր Սահակյանը վրաս խոսում էր, երկուս էր նշանակում, զանգում էր ծնողներիս, բոլորն ինձ հանդիմանում էին, իսկ ես գլուխս կախ լսում էի ու, «կապ չունի», շարունակում էի խաղալ: Դպրոցում սկսեցի բոլորին պոզ ու պոչ կպցնել, կռիվներ ստացվեցին, (դե դու իմացար՝ ում) մայրիկները զանգեցին մերոնց. էլի վրաս խոսեցին, էլի ես, «բոլորովին կապ չունի» մտածելով, գլուխս կախ լսեցի ու գնացի խաղ անելու: Բոլորն անընդհատ ասում էին, որ հիասթափվել են ինձնից, որ ես շատ եմ փոխվել, իսկ ես, «կապ չունի», էլ նույնիսկ չէի լսում, անում էի՝ ինչ ուզում էի: Ինձ, իրոք, առանձնապես ոչ մի բանից չզրկեցին: 

Մի քիչ տհաճ էր, որ բոլորը ոչ թե հետդ են խոսում, այլ՝ վրադ, բայց դա էլ շատ շուտ դարձավ սովորական: Իսկ դասարանում նույնիսկ ավելի հարգանքով էին ինձ հետ, մի տեսակ վախենում էին, որովհետև ինչ ասես՝ անում էի: Երեխեքն ասում էին՝ ընկեր Սահակյանին կասեն, ընկեր Սահակյանն ասում էր՝ տնօրենին կասի, դե տնօրենն էլ պիտի ասեր՝ ծնողներիդ կասեմ... ու ի՞նչ. կապ չունի, ես էլի շարունակելու էի անել՝ ինչ ուզեի: Մի շաբաթ էլ չտևեց՝ տնօրենը հայտարարեց, որ մեր 3 բ-ն դպրոցի ամենաչար դասարանն է:

Բայց տես ինչ եղավ: Այսօր՝ կիրակի «բարիլուս»-ով, պապս եկավ մեր տուն: Ես, գնդակը թևիս տակ, իջնում էի բակ: Բռնեց, հետ բերեց: Սկսեցի աղմկել, որ գլուխն ազատելու համար թողնի, բայց հաշվի չառավ: «Շորերդ փոխի, գնում ենք Պատարագի»,- ասաց ու հանգիստ նստեց սպասելու: Ոնց որ նախորդ օրերի բոլոր էծերս միասին եկան. «Չեմ ուզում, ես գնում եմ ֆուտբոլ խաղամ»: Բացարձակ հաշվի չառավ: «Միասին գնում ենք եկեղեցի»,- հոնքերի տակից խիստ նայեց պապս: Այդ լուրջ հայացքը թույլ չէր տալիս նվնվալ, կամակորություն անել, կարծես ինձ հրեր սենյակ: Դուռը փակեցի, շունչ քաշեցի ու ինքս ինձ ասացի՝ կապ չունի, թե ինչ պատիժ կտա, չեմ ուզում, չեմ փոխում շորերս, չեմ գնում: Մի քիչ նստեցի, ինձ համոզեցի, գլուխս հանեցի սենյակից, իսկ պապս հանգիստ ասաց. «Շուտ արա, ես չգամ՝ քեզ հագցնեմ»: Պրծում չկար:

Ձեռքս բռնեց, գնացինք: Մտածում էի, թե ուզում է՝ հիմա էլ ինքը վրաս խոսի: Ինչքան ժամանակ է, բոլորը մի գլուխ ասում են, որ ես վատն եմ, անշնորհք եմ, անսիրտ եմ, իսկ պապս ոչ մի անգամ վրաս չի խոսել: Բայց չէ: Լուռ գնացինք: Պատարագն արդեն սկսվել էր: Կանգնեցինք: Ձեռքումս գլխարկս շուռումուռ տալով՝ մտածում էի. «Եթե դու համառ մարդ ես ու որոշել ես անկարգ լինել, կապ չունի՝ ինչքան խիստ պատիժ կսահմանեն, դու համառորեն պահի որոշումդ ու անկարգությունդ արա: Իմ փոխարեն մեծերը բան են հնարել, թե ես պիտի ամեն օր դասեր սովորեմ, ուրիշների հետ քաղաքավարի լինեմ, մի բան զիջեմ, մի հարցում օգնեմ... իսկ ես ինքս եմ որոշում՝ ինչ անեմ. և վերջ»: Այդ մտքից ես թեթևացած շունչ քաշեցի ու անհանգիստ նայեցի շուրջս՝ փորձելով հասկանալ, թե դեռ ինչքան է տևելու Պատարագը: Խորանի վրա քահանան շրջվեց, ուղիղ նայեց ինձ, և եկեղեցում մի պահ խորհրդավոր դադար եղավ. ոչ ձայն կար, ոչ շարժում: Պատուհաններին հենված լույսի սյուների մեջ փայլփլում էին փոշեհատիկները. թե՛ իմ առջև կանգնած մարդկանց, թե՛ քահանայի ուրվագծերը եթերային-ոսկեգույն էին. խորհրդավոր էր, լուրջ ու ջերմ: Ես սեղմվեցի պապիս, իսկ նրա դեմքը հանդարտ-մտահոգ էր ու կարծես սրտատրոփ սպասում էր քահանայի խոսքին:

«Յանուն Հօր եւ Որդւոյ և Հոգւոյն Սրբոյ»,- իր խոսքը սկսեց քահանան: Սուրբ Գրքից ընթերցեց մի առակ, ուր մի հարուստ ու շատ խիստ մարդ հեռու երկիր գնալուց առաջ իր երեք ծառաներին դրամ է տալիս՝ մեկ, երկու և չորս: Գնում գալիս է, թե՝ եկեք տեսնեմ, ինչ եք արել իմ տված գումարը: Պարզվում է՝ նա, որ չորսն ուներ, ութն է դարձրել. նա, որ երկուսն ուներ՝ չորսն է դարձրել. իսկ նա, որ մեկն ուներ, տարել պահել է, հիմա էլ բերում է, թե՝ վերցրու, քեզ լինի: Զայրանում է հարուստը, այս վերջինին ցմահ բանտարկում: Իսկ մյուս երկուսին գովում է, դարձնում քաղաքապետ՝ մեկին երկու քաղաքի, մեկին՝ չորս:

Ու քահանան սկսեց բացատրել: Հարուստը մեր Տեր Աստվածն է: Նա մեզ տարբեր շնորհներ է տվել: Ինքն անընդհատ մեզ չի ուղղորդում, այլ տվել է ազատություն, որ ինչ ուզենք, ինչպես ուզենք, անենք: Ու մեզնից ոմանք իրենց շնորհները, հմտությունները, ունակությունները լավ են օգտագործում, զարգացնում են. և՛ իրենք դրանցից օգուտ են ստանում, և՛ այդ շնորհներն են բազմապատկվում: Իսկ ոմանք իրենց շնորհներից չեն ուզում օգտվել՝ ծուլանում են, վախենում են, տարբեր բաներ հնարելով՝ իրենց արդարացնում են, ու մի խորը տեղ պահում են իրենց ունակությունները, իսկ իրենք զբաղվում են անկարևոր բաներով: Մտածում են, որ շնորհն իրենցն է. երբ կուզեն, կօգտագործեն, չեն ուզի, երբեք էլ չեն հանի այդ խորը տեղից: Իսկ իրականում այդպես չէ:

Երբ քո ազատությունը, քո ժամանակը ճիշտ չես օգտագործում, կորցնում ես դրանք, որովհետև օրերն անցնում են բոլորի համար, բայց ոչ բոլոր մարդիկ են այդ օրերը լավ բաներով կարևոր դարձնում:

Քահանան խաչակնքեց ու շրջվեց, իսկ ես հիշեցի, որ երեկ, երբ տնկտնկացնում էի կիթառիս լարերը, մայրս գլուխն օրորեց ու ասաց. «Ժանգոտել են մատներդ»: Այդ պահին ես մտածեցի, որ հետո, երբ ուզեմ, կպարապեմ ու նորից վարժ կնվագեմ: Իսկ հիմա պարզվում է, որ, հնարավոր է, չկարողանամ՝ այդ շնորհն ինձնից վերցվի: Ընկեր Սահակյանն էլ ասում էր, որ շատ հետ եմ մնացել, ու շուտով էլ չեմ հասցնի հասնել ընկերներիս: Իսկ ֆուտբոլ խաղալու՝ ես կողքի բակ եմ գնում. մեր բակում ինձ հետ էլ չեն խոսում: Մեր «կապ չունի»-ն ինձ, իրոք, շատ հեռու է տարել: Ես նույնիսկ լավ ընկեր լինելու շնորհքն եմ կորցրել. հազար տարվա ընկերներս հետս չեն խոսում: Չգիտեմ՝ քեզ մոտ ոնց է, բայց ես որոշեցի «կապ չունի»-ին վերջ տալ: Այս ամենը հիմա քեզ գրում եմ ու անցնեմ դասերիս: Ու կապ չունի, որ վաղն էլ ես երկուս կստանամ, շատ եմ հետ ընկել, այսօր ինչքան էլ պարապեմ, տեղ չեմ հասնի. բայց ես կիմանամ, որ այսօր գերազանց եմ սովորել: Չմտածես, թե վախկոտ եմ՝ չեմ ուզում պատժվել, ստիպված ինձ լավ եմ պահում, կամ էլ ուզում եմ ինձ գովեն. չէ, ես ուղղակի ուզում եմ անել լավ ու կարևոր բաներ, չեմ ուզում անշնորհք դառնալ... Ու ոչ էլ ուզում եմ անշնորհք ընկեր ունենալ: Այնպես որ, Դավիթ ջան, նամակս կարդաս պրծնես, անցի գործի: Ու որպեսզի մյուս նամակդ սկսվի. «Դե դժվար էր, բայց մենք հո դժվարություններից չենք վախենում» բառերով»:

Կարմեն ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ
Սկզբնաղբյուր՝ «Շողակն Արարատյան» երկշաբաթաթերթ