Թեսաղոնիկեի եկեղեցին հիմնվել է Պողոս առաքյալի կողմից իր երկրորդ ճամփորդության ժամանակահատվածում: Այն Մակեդոնիայի երկրորդ բաժնի մայրաքաղաքն էր և ուներ ավելի քան երկու հարյուր հազար բնակչություն:

Թեսաղոնիկեի բնակչությունը մեծ մասամբ կազմում էին հույները և հռոմեացիները: Պողոս առաքյալը որոշ ժամանակ մնում է Թեսաղոնիկեում, որտեղ աշխատում է իր օրվա ապրուստի համար, օգնություն ստանում փիլիպպեցիներից իր նյութական կարիքների համար, ծավալում քարոզչական գործունեություն, ինչպես նաև հասնում մեծ հաջողությունների, ինչը բավական զայրացնում է որոշ հրեաների:

Նամակները բավական լուրջ կրոնական պատգամ ունեն նաև մեր օրերում: Օրինակ`առաջին նամակում պարզ և քաղցր լեզվով պատասխաններ է տրվում Թեսաղոնիկեի առաջին քրիստոնյաներին հուզող տեսական և գործնական դժվարություններին, ինչպես նաև ցույց է տալիս դրանց հաղթահարման միջոցը:

Իսկ երկրորդ նամակը նվազ պարզ, սակայն առավել շատ ծանրաբեռնված հայտնութենական արտահայտություններով և ոճով, շեշտում է, թե կյանքի ամենօրյա իրականությունից փախչելը, Տիրոջ գալստյանը սպասելով՝ չարչարանքներից խուսափելն իրականում որքան հակադիր դրսևորումներ են հանդիսանում ճշմարիտ քրիստոնեական հավատքի դեմ: Այն նաև շեշտում է, որ ապագայի նկատմամբ քրիստոնեական հույսը որևէ ձևով չի կարող բաժանվել ամենօրյա իրականության դիմագրավումից, կյանքի պայքարից և աշխատանքից:

Թեսաղոնիկեցիներին ուղղված առաջին նամակի բովանդակությունը հիմնականում հետևյալն է.

• Պողոսի խնամքը և հետաքրքրությունը դեպի Թեսաղոնիկեի քրիստոնյաները:

Այս հատվածում առաքյալը ընթերցողներին հիշեցնում է իր քարոզչական գործունեությունը Թեսաղոնիկեում, ինչպես նաև անրադառնում Թեսաղոնիկե գնալու և քարոզելու բուն պատճառներին և այլն:

• Բարոյական մաքրություն և եղբայրասիրություն:
  Այստեղ խոսվում է նոր հավատքի մասին, որը նոր վարք է պահանջում մարդուց: Իսկ նոր վարքը Աստծո ցանկությանն համընթաց ապրելն է, որն իրենից ենթադրում է ուղղակիորեն հեռու մնալ բոլոր պղծություններից և մեղքերից, «քանզի Աստված չկոչեց մեզ պղծության այլ սրբության» (Դ 7):
• Մեռելների հարությունը
  Հաճախ թվում է, որ Թեսաղոնիկեցիներին հետաքրքրող հարցերից մեկն է եղել մահացողների բախտի տնօրինությունը, ինչպես նաև այն հարցերը, որոնք վերաբերում են, թե ինչ պետք է պատահի նրանց հետ մահից հետո, արդյո՞ք վայելելու են Տիրոջ ներկայությունը և արդյո՞ք կենդանի մնացացածներն ապրելու են ավելի նպաստավոր պայմաններում: Այս ամենին ի պատասխան Պողոս առաքյալը շեշտում է Քրիստոսի և մեռելների հարության սերտ կապակցությունը, ինչպես նաև քիստոնյայի հույսը՝ Տիրոջ հետ մշտապես լինելու:
• Զանազան խորհուրդներ:
  Այս հատվածը ներառում է խորհուրդներ, որոնք ուղղված են Եկեղեցու առաջնորդներին լսելու, բարեգործության, անձանձրույթ աղոթքի, հոգեկան շնորհների պահպանման և այլնի մասին:
• Հրաժեշտի մաղթանքներ և ողջույններ:
  Թվում է, որ Թեսաղոնիկեցիներին ուղղված առաջին նամակում «Տիրոջ օրվա» վերահաս գալստյան մասին Պողոս առաքյալի գրածը սխալ է հասկացվել վերջիններիս կողմից, որոնք թյուրիմացաբար կարծել են, թե այդ դեպքը այնքան մոտ է իրենց, որ կարիք չկա նույնիսկ աշխատելու:

Ահա այս թյուրիմացությունը շտկելու համար էլ Պողոս առաքյալը գրում է իր երկրորդ նամակը, որի նախաբանը գոհությունն է առ Աստված, ընթերցողների հավատքի համար, ի հակառակ հալածանքների և տառապանքների, ինչպես նաև Առաքյալի աղոթքը նրանց համար: Իսկ հիմնական թեման այն է, որ Տիրոջ օրն այնքան էլ շուտ չի գա, որքան որ հակված են կարծելու թեսաղոնիկեցիները:

Այնուհետև առաքյալը իր ընթերցողներին հանձնարարում է պահպանել ավանդությունները, աղոթել իր առաքելական գործունեության համար, ինչպես նաև խիստ խորհուրդներ է տալիս նրանց`ընդդեմ ծուլության և անարգության: Իսկ նամակն ավարտվում է ինքնագիր օրհնությամբ և ողջույնով:

Ժամանակակից մեկնիչներից շատերը բերելով տարաբնույթ փաստարկներ մերժում են, որ Պողոսն է այս թղթի հեղինակը: Նրանք հակված են Թեսաղոնիկեցիներին ուղղված երկրորդ նամակի հեղինակ համարել կամ առաքյալի աշակերտներից մեկին, կամ լիովին անծանոթ մարդու, ով փորձել է կրկնօրինակել առաջին նամակի ոճը:

Թեսաղոնիկեցիներին ուղղված նամակների նմանությունները մեզ պետք է առաջնորդեն երկու նամակների հեղինակի նույնության հաստատմանը: Մենք որևէ պատճառ չունենք մերժելու այս թղթի՝ Պողոսի հեղինակությունը:

Աղբյուր`Եզնիկ Ծ. Վրդ. Պետրոսյան «Ներածություն Նոր Կտակարանի»

Արմեն Չաքմիշյան